ΠερίληψηH περιοχή μελέτης αφορά τους αρχαίους οικισμούς της Θεσπρωτίας και τμήματος της Νότιας Αλβανίας. Σκοπός της μελέτης είναι ο προσδιορισμός της περιοχής δραστηριοποίησης και εκμετάλλευσης πόρων (territory) των ανωτέρω οικισμών, ο εντοπισμός πιθανών διαδρομών και η προσπάθεια ερμηνείας των στοιχείων που προκύπτουν από την εν λόγω μεθοδολογία σε συνδυασμό με τους ιστορικούς και κοινωνικοπολιτικούς παράγοντες της εποχής.
Το λογισμικό που χρησιμοποιήθηκε για την διεκπεραίωση της έρευνας είναι το GRASS 6.3.0 καθώς προσφέρει τα απαραίτητα παραμετροποιήσιμα εργαλεία.
Ένας πρώτος προσδιορισμός των περιοχών δράσης των οικισμών έγινε με την εφαρμογή των πολυγώνων Thiessen με τα οποία ωστόσο σαν μοναδικό κριτήριο λαμβάνεται η απόσταση. Σε αντιδιαστολή με το μοντέλο Thiessen, το μοντέλο Xtent χρησιμοποιεί επιπλέον και, κριτήρια που σχετίζονται με την “βαρύτητα” του οικισμού στον χώρο όπως ο πληθυσμός, η σημασία του σαν θρησκευτικό κέντρο, η εμπορική του δύναμη κτλ.
Από την άλλη, η μετακίνηση στον χώρο δεν είναι γραμμική σε σχέση με την απόσταση αλλά ένας συνδυασμός της απόστασης, του χρόνου και της ενέργειας που απαιτείται να κινηθούμε σε αυτόν. Η επιφάνεια κόστους (cost surface), η πιο σωστά η σωρευτική επιφάνεια κόστους (accumulated cost surface), μοντελοποιεί το συνολικό κόστος που απαιτείται για την μετακίνηση από ένα αρχικό σημείο εκκίνησης σε έναν ή περισσότερους προορισμούς. Στα GIS η επιφάνεια κόστους αποδίδεται σαν αρχείο raster, όπου το κάθε κελί περιλαμβάνει το ενεργειακό κόστος μετακίνησης σε αυτό.
Η επιφάνεια κόστους μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για τον προσδιορισμό διαδρομών ελαχίστου κόστους και κατά συνέπεια να προβλέψει πιθανές διαδρομές κατά την αρχαιότητα. Τέλος, και για την ερμηνεία της θέσης εγκατάστασης των οικισμών χρησιμοποιήθηκε η ανάλυση οπτικού πανοράματος (viewshed analysis) μέσω του εργαλείου r.cva για να αποκαλύψει την περιοχή οπτικού ελέγχου συγκεκριμένων οικισμών και την μεταξύ τους οπτική επαφή.
Η ανωτέρω μεθοδολογία σαφώς και στηρίζεται σε μαθηματικά μοντέλα γι' αυτό και απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή στην ερμηνεία, αποδοχή των περιορισμών της και των σύνθετων ιστορικών συγκυριών που επηρεάζουν την ανθρώπινη συμπεριφορά στον χώρο.
ΛΙΑΚΟΣ Λεωνίδας, Γεωγράφος,
ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ Στεφανος, Αρχαιολόγος,
ΛΒ’ ΕΠΚΑ Θεσπρωτίας
